صاحب الزمانی، مسجد،  مسجدی درمحلة کوشه ای در خیابان جمهوری،خیابان قائم۷ در بیرجند واقع در مرکز استان خراسان جنوبی که به عنوان نخستین محل جذب و هدایت کمک‌های مردمی برای جنگ تحمیلی فعالیت داشته است.

به گفته هیئت امنا مسجد این مسجد بنای مسجد صاحب الزمانی در دورة حکومت پهلوی و در ۱۳۳۸ش پایه گزاری شده است.گفته شده در آن زمان مسجد صاحب الزمانی توسط شخص به نام آقای ولیدی   که اواز اهالی کاسب بازار زمین آن در مساحت حدود ۴۰۰ متر مربع خریداری شده و توسط سید علی مراد فرهادی و  شهریاری با کمک کسبه بازار بنا شد. به گفتة  محمدرضا محمدی، از اعضای هیئت امنا مسجد چندی بعد مساحتی به مسجد که گویا که حدود ۲۵۰ متر می‌شود توسط آیت الله تهامی  وقف شده و گسترش داده می‌شود. در ۱۳۴۸ش برای  پرداختن به برنامه‌های مذهبی هیئت حضرت علی اصغر(ع) تاسیس شد.

حاج اقا ولد سال‌ها امام جماعت مسجد را برعهده داشت. حاج آقا ولد در جریان انقلاب و بویژه در۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ش در جریان اوجگیری انقلاب اسلامی شخصا مسجد صاحب الزمانی را به یکی از کانون های حرکت انقلابی مردم بیرجند بدل سازد و حرکت‌ها و  فعالیتهای بسیاری را حوزه راهپیمایی و تظاهرات  در این مسجد برنامه ریزی و هدایت کرد.عمده حرکت راهپیمایان و تظاهر کننده‌گان میدان مطهری  و خیابان منتظری فعلی بودند.

یکی از ویژگی‌های سیاسی این مسجد در زمان انقلاب حضور بزرگانی چون آیت الله خامنه ای ،آیت الله علم الهدی و قرائتی برای ایراد سخرانی برای ضد حکومت محد رضا شاه پهلوی بود.

یک سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در ۱۳۵۸ش حسینیه مسجد صاحب الزمانی با مساحتی در حدود حدود۲۰۰ متر مربع به کوشش حاج اقا کاویان خریداری شده و تا ۱۳۶۰ش بنا شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی پایگاه بسیج به نام امام خمینی در مسجد صاحب الزمانی تشکیل شد که جمیعت قابل توجهی در آن عضو شده بودند. این پایگاه بعد ها به نام مالک اشتر نامگذاری شد. از جمله فعالیتهایی که پایگاه بسیج در آن دوران انجام می‌گرفت اینها:« مسئولیت اعزام نیروی رزمنده به جبهه»،« رسیدگی به خانواده رزمندگان»، « آموزش اسلحه شناسی و بازو بسته کردن تفنگ ژسه» ، « برگزاری کلاسهای عقیدتی سیاسی»، « جمع‌آوری کمک‌های مردمی و ارسال به جبهه»،« فعالیت‌های تبلیغاتی» و مراسم برای شهدا» . 

در خصوص  اعزام نیرو، از پایگاه بسیج مسجد صاحب الزمانی حدود ۴۰ بار و  هر بار بیش از ۱۰ نفر حضور داشتند که در مجموع  400 تن نیرو جذب و به جبهه گسیل کرد. از این تعداد حدود ۴۵ تن شهید و ۶۰ تن دیگر جانباز شدند. از شهدا شاخص و برجسته می‌توان به اینها اشار کرد: سید غلامرضا قاسمی،سید علی رضا قاسمی،مالکی ،عمادی،دو برادر شهید زر افکن،قائدی،عباسی.

در آن دوره برای جذب نیرو و جمع‌آوری کمک‌های مردمی و همچنین برای مشارکت بیشتر مردم در تشییع شهدا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. به همین منظور  پایگاه بسیج مسجد صاحب الزمانی کارهای تبلیغاتی و از جمله دیوار نویسی را دایر کرد.

برنامه فرهنگی که در خصوص پاسداشت فرهنگ دفاع مقدس انجام می‌شود برگزاری کنگره بزرگ‌داشت شهدا و نمایشگاه عکس دفاع مقدس در مناسبت‌خاص نظیر هفته دفاع مقدی و روز آزادسازی خرمشهر است.

پس از پایان جنگ کانون فرهنگی آیت الله تهامی (تاسیس: ۱۳۸۷ش) در این مسجد تشکیل شد.برگزاری کلاسهای آموزشی قرآن و همچنین برگزاری مراسم دعای کمیل از جملة فعالیتهای این کانون است. آیت الله احمد رونقی امام جماعت مسجد را برعهده داشتند و بعد فوت او در ۱۳۹۷ ش حاج آقا ذاکری امام جماعت مسجد را عهده دار می‌شوند.

بازسازی مسجد بعداز ساخت حسینیه انجام شد.این مسجد از زمان ساخت به این سو  یک بار در ۱۳۹۱ش باز سازی و مرمت شد که در آن تغییراتی دیوارهای بیرون مسجد انجام شد. در ابتدا مسجد فاقد ایوان بود و سرانجام در همین سال ایوان آن احداث زده شد.

امروزه (1400ش) مسجد افزون بر یک آشپزخانة ۱۵۰ متری دارای یک ساختمان دو طبقه است که طبقه بالا پایگاه بسیج و طبقه هم کف سرویس بهداشتی و  وضوخانه است. مساحت کل مسجد وحسینیه نیز با وقفی که توسط حاج جعفر فلکی در حدودا ۳۰۰ متر کرده بود به ۱۲۰۰متر مربع افزایش یافته است معماری بنا کنونی مسجد از مصالح آجر و سیمان است. نمای بیرونی مسجد از آجر ۳ سانتی‌متر با نوشته های از کاشی بر دیوار تزئین شده است. روی این کاشی عکس آیت الله تهامی است. مسجد گلدسته‌ها سیمانی است. محراب در ضلع شمالی مسجد قرار دارد.

درآمد مسجد به غیر از نزورات از ۶ مغازه است که ۳ تای آن کنار مسجد، و ۲تای آن در خیابان امام روبه روی شرکت نفت ونزدیک میدان امام خمینی می‌باشد. یکی هم در خیابان ۱۷ شهریور که وقف حاج آقا کاویان بود.

امروزه(1400ش) در این مسجد افزون برنماز جماعت، دعای کمیل برگزار می‌شود و همچنین محلی برای برای شناسایی مستضعفان و کمک به آنهاست.

ماخذ: محمدی ، محمدرضا(از اعضای هیئت امنا مسجد صاحب الزمانی  )مصاحبه با ( ) هدایتی،۳۰ دی ۱۳۹۹.

   / علی ذبیحی علی‌تپه/